چگونه زیست شناسی را بخوانیم؟

اول از همه باید بریم سراغ یه توضیح کلی در مورد درس زیست شناسی. زیست شناسی مهم ترین درس برای دانش آموزای رشته ی تجربی به شمار می‌ره و بخش زیادی از بچه هایی که رشته ی تجربی رو انتخاب می کنن به خاطر علاقشون به زیست شناسی بوده.

در کنکور زیست شناسی بالاترین ضریب و ۵۰ سوال از شماره ی ۱۵۶ تا ۲۰۵ داره و هر سوال هم بین ۴۰ تا ۴۵ ثانیه زمان داره و در آخر میشه گفت این درس واقعا سرنوشت سازه.

بودجه بندی زیست در کنکور

عنوانمیانگین تعداد سوال
گوارش و جذب مواد۲
تبادلات گازی۱
گردش مواد در بدن۴
تنظیم اسمزی و دفع مواد زاید۱
تنظیم عصبی۱
حواس۱
دستگاه حرکتی۲
تنظیم شیمیایی۱
ایمنی۲
تقسیم یاخته۰ یا ۱
تولید مثل۳
مولکول های اطلاعاتی۲
جریان اطلاعات در یاخته ها۳
انتقال اطلاعات در نسل ها۵
تغییر در اطلاعات وراثتی۲
از ماده به انرژی۲
از انرژی به ماده۳
فناوری های نوین زیستی۱
رفتار های جانوران۱
گیاهی دهم۲
گیاهی یازدهم۴
گیاهی دوازدهم۲
جانوری۷

حالا بریم سراغ نحوه ی مطالعه ی اولیه ی زیست شناسی برای کنکور

اولین و مهم ترین نکته ای که وجود داره اینه که برای زیست شناسی، خود کتاب درسی و تسلط داشتن روش اهمیت خیلی ویژه ای داره.

پس در اولین مرحله باید متن کتاب درسی خونده بشه. نمیشه انتظار داشت در همین مرحله ی اول دانش آموز همه‌ی نکات رو حفظ بشه و به تسلط صد درصدی برسه ولی چند تا نکته ی مهم وجود دارن:

۱)دانش آموز باید سعی کنه علاوه بر خوندن، مفهوم رو هم متوجه بشه.

۲)به قیدها توجه کنه.

۳)شکل‌های کتاب زیست شناسی که بسیار مهم و سوال خیز هستن رو با دقت و توجه زیاد بررسی کنه.

سوالی که ممکنه پیش بیاد اینه که آیا میشه برای درس زیست شناسی حذفیات داشت؟ در جواب باید بگیم بهتره که برای زیست شناسی حذفیات نداشته باشیم هم به خاطر اهمیت بالای این درس و ارزش بالای هر سوال و هم به خاطر اینکه تعداد زیادی از تست‌های این درس به صورت ترکیبی طرح میشن ولی اگر دانش آموزی با محدودیت زمانی زیادی مواجه باشه می‌تونه مباحث گیاهی و ژنتیک رو در اولویت آخر قرار بده.

چه جوری زیست شناسی رو مفهومی بخونیم؟

یکی از مواردی که برای متوجه شدن بهتر و دقیق تر مفاهیم خیلی کمک کنندس، پرسشگری و طرح سواله یعنی همینجوری که متن خونده میشه، دانش آموز خودشو جای طراح سوال بذاره و ببینه چه جوری میشه از این بخش سوال مطرح کرد و دنبال علت برای مفاهیمی که میخونه باشه. اگر دانش آموز سعی کنه هر بخشی که میخونه رو برای خودش توضیح بده و اون چیزی که متوجه شده رو تو ذهنش مجسم و تصویرسازی کنه؛ مفهوم رو خیلی بهتر درک می کنه.

چه جوری زیست شناسی رو ترکیبی بخونیم؟

در اولین مرحله ی مطالعه انتظار نداریم بشه به سوالات ترکیبی پاسخ داد ولی همینجوری که پیش میریم و تسلط بالا می‌ره و درس‌ها و پایه های بیشتری خونده میشن میشه از پس سوالات ترکیبی هم بر اومد.

در واقع بعد از این که اولین گفتار خونده میشه و دانش آموز سراغ گفتار بعدی می ره، اون نکاتی که در این دو گفتار به هم مرتبط بودن و امکان ترکیب شدن با هم داشتن رو  در ذهنش کنار هم قرار میده؛ وقتی یک پایه رو خوند و سراغ پایه ی بعدی رفت و به عنوان مثال مباحث گیاهی پایه یازدهم رو خوند و دید نکته ای مطرح شده که در بخش گیاهی پایه دهم بهش اشاره شده، این بخش‌ها رو در ذهنش به هم ربط بده و کنار هم بذاره؛ خود این کنار هم قرار دادن مباحث مرتبط کمک خیلی زیادی به ترکیب شدن مطالب مختلف در ذهن دانش آموز می‌کنه.

در نهایت بخش اصلی و عمده ی ترکیبی خوندن در دوران جمع بندی و با آزمون های جامع و مرور چندباره تکمیل میشه.

قطعا مثل هر درس دیگه ای برای زیست شناسی هم تا تست آموزشی زده نشه اولین مرحله ی یادگیری تکمیل نمیشه.

پس میریم سراغ تست زنی

بعد از خوندن متن کتاب باید بریم سراغ تست زنی حالا اینجا یه سوال پیش میاد که آیا اول درسنامه ی کتاب تست یا جزوه ی دبیر خونده بشه یا نه لازم نیست؟ خب اینجا دو حالت پیش میاد؛ وقتی دانش آموزی زمان زیاد داشته باشه مثلا پایه ی دهم یا یازدهم باشه می‌تونه بعد از خوندن متن کتاب درسی درسنامه یا جزوه رو هم بخونه و در واقع عمیق تر یادبگیره و بعد بره سراغ تست زنی، ولی اگر کسی زمان زیادی نداشت و با محدودیت زمانی مواجه بود ضرورتی نداره قبل تست زنی کل درسنامه رو بخونه، مخصوصا درسنامه هایی که در کتاب های تست به خصوص کتاب های تک پایه ی زیست شناسی آورده میشن غالبا طولانی و مفصلن. در این شرایط که دانش آموز محدودیت زمانی داره می‌تونه بعد از خوندن کتاب درسی مستقیما بره سراغ تست آموزشی و اگر وقتی که داشت تست‌های آموزشی رو بررسی می‌کرد احساس کرد بخش خاصی هست که براش خیلی گنگ و نامفهومه و توضیحات کتاب درسی کفایت نمی‌کنه، صرفاً برای اون قسمت درسنامه رو هم بخونه.

حالا تست‌های آموزشی رو چطور بزنیم؟

همینجوری که از اسم مشخصه تست‌هایی که تو این مرحله زده می شه برای تکمیل یادگیری هستن پس انتظار نداریم دانش آموز همه ی تست‌ها رو بدون هیچ مشکلی بتونه در همون مرتبه ی اول حل کنه؛ در واقع همین تست‌ها هستن که به دانش آموز یاد میدن که سوال به چه شکلی مطرح می‌شه و چه مواردی نیاز به توجه بیشتر دارن پس در این مرحله زمان دار تست زدن یا حل کردن تعداد زیادی سوال پشت سر هم لازم نیست پس بهتره یه تعداد کم در حد ۵ تا ۱۰ تا تست پشت سر هم زده بشن بعد دانش آموز بره سراغ پاسخنامه و بررسی این تست‌ها یا تست‌ها دونه دونه زده بشن و بعد از هر یک سوال پاسخنامه بررسی بشه. این که برای هر فصل و گفتار چه تعداد تست زده بشه بستگی به سطح سختی هر فصل و سطح تسلط دانش آموز داره.

حالا بعد از این که این مرحله تا آخر یک فصل تکمیل شد و در واقع گفتار به گفتار پیش رفتیم و تست‌های آموزشی هر گفتار هم زده شد یه کاری وجود داره که خیلی میتونه کمک کننده باشه اونم مطالعه ی مجدد متن کتاب درسی با یک نگاه متفاوته چون الآن دانش آموز دقیق تر می‌دونه چه شکلی و از چه قسمت‌هایی سوال طرح میشه. خیلی از منابع هم آخر هر فصل یک آزمون جامع فصل دارن که برای سنجش سطح تسلط کمک کنندس.

تست‌ها رو نشان دار کنیم؟

بله، نشان دار کردن تست‌ها به مرور سریع تست‌های مهم در دفعات بعدی کمک میکنه پس توصیه میشه از بین تست‌هایی که بررسی می شن تعدادی تست که نکته های مهم تری دارن، از کنکور سراسری هستن، سخت ترن و …. علامت دار بشن.

ولی یک نکته هم که وجود داره اینه که نباید همه ی سوال‌ها یا تعداد خیلی زیادی سوال علامت دار بشن؛ علامت دار کردن حدود ۳ تا ۴ سوال بین ۱۰ سوال منطقیه نه تعداد خیلی بیشتر که اصلا نشه در زمان کم سراغ تست‌های علامت دار شده رفت.

نوشتن نکات در حاشیه ی کتاب

یکی از سوالاتی که پیش میاد اینه که در این مرحله ی یادگیری تمام نکات رو‌ در حاشیه ی کتاب وارد کنیم؟

همون قدر که وارد کردن نکات در حاشیه ی کتاب کمک کننده و مهمه، اینکه کتاب درسی در حدی شلوغ نشه که دیگه نشه روی متن ها تمرکز کرد و کتاب رو خوند هم مهمه پس پیشنهاد میشه نکاتی که در اولین مرحله ی مطالعه به نظر مهم میان همشون در کتاب درسی یادداشت نشن( مثلا میتونید این نکات رو در یک دفتر یا کلاسور بنویسید) و صرفاً نکاتی که اهمیت خیلی بالایی دارن و در تعداد زیادی از سوالات به کار برده شدن، در حاشیه ی کتاب نوشته بشن.

در مرحله های بعدی مطالعه که تست‌های آزمونی سطح بالاتر زده میشن و نکات خاص تری دیده میشن، میشه این نکات رو هم در حاشیه ی کتاب یادداشت کرد.

خلاصه نویسی زیست

نکته ای که وجود داره اینه که برای درس زیست شناسی هر جزییاتی که در کتاب درسی وجود داره اهمیت دارن و قابل چشم پوشی نیستن پس نوشتن خلاصه برای زیست شناسی نباید باعث بشه جزییاتی از چشم دور بمونه و خونده نشه ولی اینکه برای مباحثی که خونده میشه نمودار درختی یا جدول های خلاصه نوشته بشن، به طبقه بندی و تثبیت مطلب در ذهن کمک زیادی می‌کنه مثلا اگر فصل هورمون ها خونده میشه هر هورمون و نکات  کوتاه مربوط بهش در یک نمودار درختی نوشته بشن. در بازه های جمع بندی هم این نمودار های درختی و خلاصه ها کمک کننده هستن ولی به هیچ عنوان کتاب درسی و جزییات قابل چشم پوشی نیستن.

حالا که در مورد اولین مرحله ی مطالعه ی کنکوری زیست شناسی حرف زدیم بریم سراغ کارهایی که بعد از یک دور خوندن مطالب و در دوران جمع بندی باید انجام بشه:

بعد از این که اولین مرحله ی مطالعه طی شد و تست‌های آموزشی زده شدن، نوبت به تست‌های سرعتی و آزمونی و مطالعه ی موضوعی و ترکیبی میرسه.

موضوعی خوندن یکی از مواردی هست که به تسلط بیشتر خیلی کمک می‌کنه و در واقع تمام مباحثی که به هم مرتبط ولی در فصل های مختلف یا حتی پایه های مختلف آورده شدن یکجا خونده میشن. کتاب هایی وجود دارن که به صورت موضوعی مباحث مختلف مثل زیست شناسی گیاهی، جانوری، ژنتیک و…. رو بررسی کردن و در دوران جمع بندی کار کردن این کتاب ها پیشنهاد می‌شه.

نام مبحثفصل های مشترک
مقدمات زیست شناسی و کاربردهازیست دهم فصل اول گفتار ۱

 

زیست دوازدهم فصل ۷

بدن انسان و جانوریزیست دهم فصل اول گفتار ۳ زیست دهم فصل ۲ – ۳ – ۴ – ۵
زیست یازدهم فصل ۱ – ۲ -۳ – ۴ – ۵ و فصل ۷
گیاهیزیست دهم فصل ۶ و ۷ زیست یازدهم فصل ۸ و ۹
زیست دوازدهم فصل ۶
زیست سلولی و مولکولیزیست دهم فصل اول گفتار ۲ بخش مولکول های زیستی
زیست دوازدهم فصل ۱ و ۲ + فصل ۵ و ۶ و ۷
ژنتیک و تقسیمزیست یازدهم فصل ۶ + بخش های اسپرم زایی و تخمک گذاری
فصل ۷ زیست دوازدهم فصل ۱ گفتار ۱ + فصل ۳ و ۴
حیات و اکولوژیزیست دهم فصل ۱ گفتار ۲
زیست دوازدهم فصل ۸

در دوران جمع بندی تست‌ها زمان دار و جامع کنکور کار میشن. از اولین آزمون جامع که کار میشه نمیشه انتظار داشت دقیقا در همون تایم ایده آل کنکور کل آزمون پاسخ داده بشه ولی باید یک محدوده زمانی از اولین آزمون وجود داشته باشه و به مرور با تمرین بیشتر شرایط بهتر بشه و نهایتا دانش آموز به اون تایم استاندارد برسه.

نکته ی خیلی مهمی هم که وجود داره اینه که حتی در دوران جمع بندی و با وجود تسلط، باید خود کتاب درسی و نکاتی که در حاشیه ی کتاب نوشته شدن چندین بار مرور بشن.

برای امتحان نهایی زیست رو چطوری بخونیم و چطوری ۲۰ بشیم؟

اولین و کمک کننده ترین کار برای بدست آوردن نمره ی خوب در امتحان‌های نهایی استفاده از نمونه سوال‌های امتحان های نهایی برگزار شده در سال های قبله هم از این جهت که احتمال تکرار شدن سوال وجود داره و هم از این جهت که قسمت‌های مهم که احتمال مطرح شدن سوال زیاده رو نشون میده و سبک طرح سوال‌ها رو هم میشه متوجه شد.

نهایتا کسی که در طول سال درس به درس خونده باشه و همون روند کنکوری طی کرده باشه، برای امتحانای نهایی به مشکلی بر نمیخوره و نیاز به مطالعه ی از صفر نداره و صرفا بررسی چند تا نمونه سوال و مرور یه سری قسمت‌های فرار کافیه.

ولی اگر کسی هیچ مطالعه ی قبلی نداشته و صفره و حالا میخواد برای امتحانا بخونه باید از چند روز قبل امتحان شروع کنه. برای درس زیست شناسی و برای شب امتحان  نیاز به منبع دیگه ای نیست و خوندن متن کتاب از چند روز قبل امتحان و از همه مهم تر بررسی نمونه سوال‌ها کفایت می کنه ولی اگر کسی نیاز به منبع مجزایی داشته باشه که مخصوص سوالای تشریحی و برای امتحان خوندن باشه کتاب هایی مثل شب امتحان زیست شناسی خیلی سبز کمک کننده هستن. این کتاب برای تمام پایه ها و کتاب های زیست شناسی وجود دارد.

اشتراک گذاری :